Gwiazdka z nieba

RATUJMY POLSKĄ PIŁKĘ

Dlaczego szkolenie młodzieży w sporcie, nie tylko w futbolu, jest istotne – mówić chyba nie trzeba. Świadomi są tego praktycznie wszyscy, choć wielokrotnie za słowami działaczy nie idą żadne czyny. Konkretnych działań, planów i reakcji oczekujemy od piłkarskiej centrali, no bo od kogo innego. Polski Związek Piłki Nożnej ma różne pomysły, jedne działają lepiej, inne gorzej – a jak jest z programem certyfikacji PZPN-u dla szkółek piłkarskich?

Złoto i srebro

Na stronie „Łączy nas piłka” znajduje się cała podstrona dotycząca owego programu, który w tym roku obchodzi sześciolecie funkcjonowania. Wyjaśniając jego ideę, PZPN tłumaczy, że „to projekt skierowany do podmiotów prowadzących szkolenie dzieci i młodzieży (U6 – U13) w zakresie piłki nożnej. Głównym celem programu jest edukacja trenerów i poprawa jakości szkolenia zawodników. Przyznanie szkółce piłkarskiej certyfikatu na jednym z czterech poziomów (złotym, srebrnym, brązowym lub zielonym) jest równoznaczne ze spełnieniem przez nią szeregu kryteriów i gwarancją odpowiedniej jakości szkolenia. Jednostki wyróżnione w ten sposób przez Polski Związek Piłki Nożnej dołączają do elitarnego grona szkółek, będących dla dzieci najlepszym miejscem do rozwijania piłkarskich umiejętności” – czytamy. Ostatnie zdanie to ładnie zawoalowane stwierdzenie faktu, że szkółki otrzymują od federacji pieniądze za konkretną gwiazdkę. Pomaga w tym Ministerstwo Sportu i Turystyki, dzięki czemu kwoty w poprzednich latach prezentowały się następująco: 35 mln (2021), 50 mln (2022), 53 mln (2023), 40 mln (2024) i 44 mln w 2025 roku. Dotacje na daną drużynę są tym wyższe, im wyższa gwiazdka. W zeszłym roku na funkcjonowanie na złotym poziomie otrzymywało się prawie 14 tys. złotych, za srebrny nieco ponad 9 tys, a za brązowy – prawie 5 tys. W 2025 roku certyfikaty PZPN-u dostało w sumie 1448 szkółek, z czego 50 w poziomie złotym (10 mniej niż rok temu), 153 srebrnym (5 więcej), 133 brązowym (22 mniej), a także 1112 w zielonym (221 więcej), który został wprowadzony w 2022 roku.

Ach, ta biurokracja

Jak łatwo się domyślić, z programu certyfikacji korzystają nie tyle największe kluby, ale głównie te mniejsze. Przykładowo, w złotej kategorii występują nie tylko Arka Gdynia, GKS Katowice czy Zagłębie Lubin, ale również Pcimianka Pcim, Mazur Karczew czy mysłowicka Unia Kosztowy. Na jakiej zasadzie przyznawane są więc te gwiazdki? Należy spełnić kupę formalności, co już od samego początku wzbudza kontrowersje. Wielokrotnie działacze klubów, szczególnie tych „niższych”, gubili się w ogromie biurokracji, którą musieli przejść, aby wysłać wniosek z szansą na akceptację. PZPN wymienia 11 kryteriów, które trzeba spełnić w programie – m.in. dot. drużyn, zawodników, trenerów, sprzętu, infrastruktury, opieki medycznej, komunikacji czy bezpieczeństwa. Przykładowo, kryterium dotyczące drużyn określa dokładną liczbę piłkarzy, jaka może znaleźć się w danej grupie, minimalną liczbę drużyn w określonych kategoriach wiekowych, zakresy wiekowe itd. Chaos organizacyjny był duży przede wszystkim na początku funkcjonowania programu, kiedy większość jeszcze nie wiedziała, o co w nim chodzi. PZPN w trakcie procesu składania wniosków zmieniał reguły, dokładał nowe wymagania itp. Wiele przepisów było absurdalnych, trenerzy jednego klubu odpowiadali za wizytację drugiego, były kłopoty z systemem informatycznym, a nie brakowało też nieścisłości. Ktoś gdzieś ocenił, że sala danego klubu jest za mała, ale... nie podano jednocześnie, jak duża powinna być.

Stadion Śląski Chorzów to jeden z 7 podmiotów w województwie śląskim, który może poszczycić się złotą gwiazdką certyfikacji PZPN-u. Fot. Łukasz Sobala/Press Focus

Pierdoły czy nie?

Certyfikacje ustalają określone normy, które muszą spełnić kluby, aby otrzymać dofinansowanie. Z założenia to dobre podejście, wpływające na profesjonalizację, a zatem i jakość pracy. Przykładowo, koncentrowano się na liczebności grupy zawodników po to, aby na jednego trenera nie przypadała zbyt duża liczba dzieci, co siłą rzeczy ma wpływ na jakość jego pracy i podejście do poszczególnego zawodnika. Przy składaniu wniosków wymagane są dokładne konspekty określające sposób wykonywanej pracy, a wszystkie te elementy były sprawdzane restrykcyjnie. O jeden trening za mało? Boisko o metr za krótkie? To nie mogło przejść – a czy słusznie czepiać się o takie pierdoły (albo „pierdoły”), to już każdy sam sobie oceni.

Program PZPN-u w skali ogólnokrajowej wpłynął na warunki pracy przede wszystkim w małych szkółkach i akademiach. Czy dla Legii Warszawa 14 tysięcy złotych w te lub we w tę robi wielką różnicę? Każdy chyba zna odpowiedź, ale GKS Krupiński Suszec ucieszy się z każdej złotówki, jaka spłynie do klubu. Działacze tych mniejszych ekip najczęściej podkreślali, że otrzymane pieniądze przeznaczyli na wynagrodzenie dla trenerów i sprzęt sportowy. To pierwsze jest niezwykle istotnym elementem dla rozwoju piłki młodzieżowej w Polsce, bo żeby szkoleniowiec mógł skutecznie szkolić, musi mieć na to czas i siłę. A trudno o te elementy, jeśli treningi są dla niego hobby, któremu poświęca się po 8 godzinach pracy w firmie usługowej (sam doświadczyłem sytuacji, kiedy  trener w juniorach nie pojechał z nami na mecz, bo był po nocce na kopalni). Z jednej strony PZPN pomógł więc trenerom, ale z drugiej – nauczył ich dyscypliny, dokładniejszego planowania zajęć, kwestii może i formalnych oraz papierkowych, ale porządkujących ich pracę. A to się chwali.

Wielcy się obrazili

Nie jest jednak tak, że program certyfikacji PZPN-u to szkoleniowe Eldorado, do którego garną się wszyscy i wszędzie. Po pierwsze, łatwo zrozumieć, że im więcej szkółek załapie się na dofinansowanie, tym dofinansowanie „na łebka” będzie mniejsze. Po drugie, regulamin programu jest ścisły i nie każdemu musi się on podobać. W 2025 roku złotą gwiazdę otrzymały więc tylko 4 kluby ekstraklasy – Cracovia, GKS Katowice, Niepołomicki Sport (nie Puszcza, ale wiadomo, jak jest), a także Zagłębie Lubin. Niektórych ekip w ogóle w tym programie nie ma, w tym tych największych – jak Legia, Lech czy Pogoń Szczecin, mimo że przykładowo warszawiacy byli w programie w 2024 roku.

Szczecinianie odeszli od certyfikacji przed rokiem. Jak to tłumaczyli? – Byliśmy uczestnikiem tego programu od samego początku, a więc od 2019 roku, cały czas utrzymując złotą gwiazdkę. To pożyteczny program, który robi dużo dobrego dla szkolenia młodzieży i który na pewnym etapie był dla nas wartościowy. Jako Akademia Pogoni doszliśmy już jednak w pewnym momencie do takiego etapu, w którym niektóre kryteria wiążące się z uczestnictwem w programie zaczęły zabierać nam autonomię, jeśli chodzi o elastyczność pracy, alternatywne metody treningu czy możliwość pełnego wykorzystywania dobrodziejstw naszej bazy, a więc mniejszych boisk i sal treningowych – pokazał inną perspektywę trener Maksymilian Rogalski z Pogoni. Całkiem śmieszne, choć nie bezpodstawne natomiast było to, że kiedy PZPN wprowadził ten program, to niektóre „wielkie kluby”, które otrzymały złotą gwiazdkę, miały pretensje, że... zrównano je z „małymi klubami”, które też taką gwiazdkę otrzymały.

Przyszłość polskiej piłki

Program certyfikacji Polskiego Związku Piłki Nożnej przechodzi reformy co rok, starając się ulepszać to, co zostało zapoczątkowane w 2019 roku. Gołym okiem widać, że największym jego beneficjentem są małe kluby, bo tym większym najzwyczajniej w świecie: może się to po prostu nie opłacać, mogą nie chcieć zabierać kasy tym mniejszym albo po prostu mają na siebie inny pomysł. Jednakże obranie drogi pod parasolem PZPN-u ma swoje zalety, choć z racji swojego ogromu i dość sztywnych przepisów nie każdemu może się to podobać. Koniec końców jednak... to zawsze pieniądze na dzieciaki (oby), a dzieciaki to przyszłość polskiej piłki nożnej.

Piotr Tubacki

ZŁOTY CERTYFIKAT PZPN